Hoe ontstaan chronische klachten?

In 99% van de gevallen zal iemand niet eens doorhebben dat er een beschadiging ergens in het lichaam is opgetreden en dat het lichaam al bezig is met herstel. Sterker nog in feite is ons lichaam continu bezig met herstellen. Het is gemaakt om continu bezig te zijn met natuurlijk herstel. Maar hoe komt het dan dat sommige beschadigingen heel gemakkelijk lijken te herstellen en andere niet? En hoe komt het dat we periodes meemaken waarbij ons lichaam steeds meer klachten ontwikkeld en andere periodes wanneer deze klachten weer herstellen. Op deze vragen geeft dit artikel een mogelijke verklaring.

Beter de kraan repareren dan de vloer blijven dweilen.

Chronische klachten ontstaan niet zomaar en meestal ook niet plotseling. We kunnen opeenvolgende stadia van herstellend vermogen onderscheiden, waarbij er uiteindelijk een voedingsbodem ontstaat voor chronische klachten.

Beschadiging en herstel (stadium 1)

Soms is het lastig om negatieve effecten van een schadelijke gewoonte of een ongezonde leefstijl snel en duidelijk te bemerken. Ons lichaam en onze geest zijn namelijk van nature behoorlijk veerkrachtig. Ze zijn in staat om tijdelijke beschadigende of vervuilende invloeden goed op te kunnen vangen. Ons lichaam en geest hebben dan ook, vooral op jonge leeftijd, onder de juiste omstandigheden een hoge mate aan overcapaciteit (buffers, reserves) en daardoor een goed herstellend vermogen.

Meer beschadiging, minder herstelvermogen (stadium 2)

Naarmate een schadelijke invloed langer aanhoud, zullen er ‘onderhuids’ schakels binnen onze gezondheidssysteem steeds minder functioneren. Hierdoor kunnen andere schakels ook weer negatief worden beïnvloed. Je kunt dit zien als een domino-effect. De ene beschadigde structuur zorgt ervoor dat een andere structuur nu niet meer zo goed werkt en ook langzaamaan begint te beschadigen. Als er geen bewustwording en veranderingen plaats vinden, zullen op den duur meerdere ‘onderhuidse’ schakels zijn beschadigd en raakt de gehele structuur uit balans. Dit geeft uiteindelijk merkbare klachten op lichamelijk niveau. Zo kan er dus vrij ongemerkt en geleidelijk aan een voedingsbodem ontstaan voor chronische klachten.

Chronische pijn, geen herstel (stadium 3)

Van chronische (langdurige) pijn is officieel sprake wanneer klachten langer dan 3 maanden blijven bestaan en er geen duidelijke verklarende lichamelijke oorzaak (meer) wordt gevonden. Bij chronische pijnklachten lijkt de pijn zijn oorspronkelijke waarschuwende functie verloren te hebben en een eigen leven te leiden. Het onderstaande kaarthuis model kan inzicht geven in dieperliggende schadelijke oorzaken die er voor zorgen dat de klachten in stand worden gehouden.

Het kaarthuis model

Het kaarthuis model onderscheid vier lagen die van invloed zijn op onze gezondheid (geestelijk, mentaal, gedragsmatig, lichamelijk). Verschillende lagen steunen op elkaar en zijn afhankelijk van elkaar, zo is dat ook met onze gezondheid. Als er een kaart ‘een schakel’ wegvalt binnen de constructie heeft dat effect op de gehele constructie.

Een verandering in een onderliggende laag heeft effecten in de lagen daarboven en leiden uiteindelijk tot lichamelijke klachten. Dit gaat bijvoorbeeld als volgt:

• een aangenomen, belemmerende of onjuiste overtuiging kan leiden tot een blijvende onzekerheid of angsten:
  ‘ik ben nooit goed genoeg’,
  ‘ik mag geen fouten maken’
  ‘je kunt niemand vertrouwen’
  ‘ik moet de beste zijn’
  ‘anderen mogen niet zien dat…”
  ‘ik mag niet…’
  ‘ik moet…’
  
• toenemende angst leidt tot toenemende mentale instabiliteit:
  faalangst, statusgevoeligheid, minderwaardigheid, schaamte, onmacht
  
• mentale instabiliteit leidt tot meer ondoelmatige, inflexibele en dwangmatige gedragspatronen:
  perfectionisme, altijd voorbereid willen zijn, altijd alert zijn, niet mogen verslappen, geen pauze nemen (alleen als het is toegestaan).
  
• inflexibele gedragspatronen leiden veelal tot het negeren of niet (h)erkennen van lichamelijke of mentale grenzen en tot (blijvende) overbelasting:
  verlaagd ontspanningsvermogen, verminderde lichaamsbewustzijn, negeren, ontkennen of tegen vechten vermoeidheid of pijn

Een (aanhoudende) klacht is dus eigenlijk een uitingsvorm, een gevolg, een symptoom van een probleem, een verzwakking in een onderliggende laag. Het kaarthuis model kan mensen helpen bewust te worden van deze koppelingen en zodoende meer ruimte en mogelijkheden voor verandering te zien en meer motivatie om problemen te verhelpen.

Eenheid

Een mens bestaat uit verschillende lagen die in overeenstemming horen te zijn met elkaar. Zijn er storingen, conflicten tussen de lagen of verschillende persoonlijkheden dan raakt een mens gebroken of verdeeld. Deze gebrokenheid zorgt op den duur voor klachten. Heling is een proces waarin alle lagen weer in overeenstemming komen met elkaar. Heling is nodig om langdurige klachten te voorkomen of te genezen.

Kanjer Fysiotherapie biedt Chronische pijn therapie aan om te werken aan het herstel van langdurige klachten.